64 కళలతో, 64 యోగి నీ దేవతలు చతుఃషష్టి ఉపచారాలు

 ఒకసారి శ్రీశంకరా చార్యుల వారికి లలిత అమ్మవారు 64 కళలతో, 64 యోగి నీ దేవతలు చతుఃషష్టి ఉపచారాలు చేస్తూ ఉన్న రూపంతో, దర్శనమిచ్చినపుడు ఆ ఆనందపారవశ్యములో ఆశువుగా రచించిన స్తోత్రంలో అమ్మవారికే అధికారం ఉన్న చతుఃషష్టి ఉపచారాలను ఈ విధంగా వివరించారు. అవి.

1. అర్ఘ్యం,పాద్యం, ఆచమనీయం – అమ్మవారి కాళ్ళు, చేతులు జలముతో కడిగి, త్రాగుటకు జలము సమర్పించడం.

2. అభరణ అవరోపణం – ముందురోజు వేసియున్న ఆభరాణాలు తీయడం.

3. సుగంధ తైలాభ్యంజనం – వంటికి నూనె పట్టించడం.

4. మజ్జనశాలా ప్రవేశము – స్నానాల గదికి తీసుకొని వెళ్ళడం.

5. మణి పీఠోపవేశనం – మణులతో అలంకరించిన పీఠముపై కూర్చోపెట్టడం.

6. దివ్యస్నానీయ ఉద్వర్తనం – నలుగు పెట్టుట.

7. ఉష్ణోదక స్నానము – వేడి నీటితో స్నానము చేయించుట.

8. కనక కలశచ్యుత సకల తీర్థాభిషేచనం – బంగారుకలశలలో పవిత్రనదులనుండి తీసుకువచ్చిన సకల పవిత్ర తీర్థములతో అభిషేకము.

9. ధౌతవస్త్ర పరిమార్జనం – పొడిగుడ్డతో శుభ్రంగా తుడవడం.

10. అరుణ దుకూల పరిధానం – ఎర్రని వస్త్రము ధరింపజేయడం.

11. అరుణ కుచోత్తరీయం – ఎర్రని ఉత్తరీయమును (జాకెట్టు) ధరింపజేయడం.

12. ఆలేపన మంటప ప్రవేశనం – అత్తరు మొదలైన అలేపనలు పూసే గృహానికి అమ్మవారిని తీసుకొని వెళ్ళడం అక్కడ మళ్ళీ మణిపీఠముపై కూర్చోపెట్టడం.

13. చందన అగరు కుంకుమ సంకు మృగమద కర్పూర కస్తూరీ గోరోజనాది దివ్య గంధ సర్వాంగీణ ఆలేపనం – వివిధ దివ్య గంధములను అమ్మవారికి అలదింపజేయడం.

14. కేశాభరస్య కలాదుల అగరు ధూపం – కేశములు విస్తారపరచి సుగంధధూపం వేయడం.

15. జడవేసి, మల్లికా మాలతీ చంపక అశోక శతపత్ర పూగ క్రముక మంజరీ పున్నాగ కల్హార ముఖ్య సర్వ ఋతు కుసుమ మాల సంప్రయం - వివిధఋతువులలో పూచిన సుగంధ పుష్పములతో అల్లిన మాలతో అమ్మవారిని అలంకరించడం.

16. భూషణ మండప ప్రవేశము – అలంకార గది ప్రవేశము.

17. మణి పీఠోపవేశనము - అక్కడమళ్ళీ మణిపీఠం పై కూర్చోపెట్టడము.

18. నవమణి మకుట ధారణ – తొమ్మిది రకాల మణులతో కూర్చిన కిరీటం పెట్టడం.

19. దానిపైన చంద్ర శకలం పెట్టడం.

20. సీమంతంలో సిధూరాన్ని దిద్దడం.

21. తిలక ధారణము – నుదుటిపై తిలకంతో బొట్టు పెట్టడం.

22. కాలాంజనం దిద్దడం – అమ్మవారి కళ్ళకు కాటుక పెట్టడం.

23. పాళీయగళం – అమ్మవారికి చెంప స్వరాలు (మావటీలు) అలంకారం చేయడం.

24. మణికుండళ యుగళం - మణికుండలములు రెండు చెవులకు అలంకరించడం.

25. నాసాభరణం – ముక్కుకి నాసాభరణం అలంకరించడం.

26. అధరయావక లేపనం – పెదవులకు పూసే లత్తుక పూయడం.

27. ఆర్య భూషణం - ప్రధాన భూషణం అలంకరించడము.

28. మాంగల్య సూత్రము – మాంగల్య సూత్రమును అలంకరించుట.

29. హేమచింతాకం – బంగారుతో కూడిన చింతా మణుల మాల వేయడం.

30. పతకం – బంగారు పతకం.

31. మహాపతకం – పెద్దదిగా ఉన్న బంగారు పతకం.

32. ముక్తావళి – మూడు వరుసల ముత్యాలహారం.

33. ఏకావళి – 27 ముత్యాలతో కూడిన ఒక వరుస ముత్యాలహారం.

34. చన్నభీరము – యజ్ఞోపవితం లాగ భుజములమీదనుండి వేసే ఒక ఆభరణము.

35. కేయూర యుగళ భూషణ చతుష్టయము – నాలుగు చేతులకు నాలుగు కేయీరములు ( దండ కడియాలు)

36. వలయావళి – నాలుగు చేతులకు కంకణములు.

37. ఊర్మికావళి – నాలుగు చేతులకు ఉంగరములు.

38. కాంచీధామము – వడ్డాణము అని పెలువబడే నడుము చుట్టూ అలంకరించే ఆభరణము.

39. కటిసూత్రము – వడ్డాణానికి చుట్టూ మువ్వలతో ఉండే సూత్రము.

40. సౌభాగ్యాభరణం – అశోకచెట్టు ఆకులాగ ఉండే ఒక ఆభరణం (కుత్తిగంటు). 

41. పాదకటకం – కాలి అందెలు.

42. రత్ననూపురములు – దానిచుట్టూ మువ్వల రత్ననూపురములు.

43. పాదంగుళీయములు - మట్టెలు.

44. పాశం – పైన ఉన్న కుడి చేతిలో తాడు.

45. అంకుశం – పైన ఉన్న ఎడమ చేతిలో అంకుశం.

46. పుండ్రేక్షు చాపము – క్రింద ఉన్నకుడి చేతిలో చెరుకువిల్లు. 

47. పుష్పబాణములు – కింద ఉన్న ఎడమ చేతిలో పుష్పములతో చేసిన బాణములు.

48. శ్రీ మణి మాణిక్య పాదుక – ఎర్రని మణులతో ప్రకాశించే పాదుకలు.

49. స్వ సామన వేషభి ఆవరణ దేవతాభి సహ మహాచక్రాథిరోహణము – సర్వాలంకాణలతో ఉన్న ఆవరణదేవతలతో కూడిన మహాసింహాసనముపై అమ్మవారిని అధిష్టింపజేయడం.

50. కామేశ్వరాంగ పర్యాంక ఉపవేశము – అమ్మవారిని కామేశ్వరుని పర్యంకముపై కూర్చొండబెట్టుట.

51. అమృతచషకము – అమ్మవారికి త్రాగుటకు పాత్రతో మధువును అందించుట.

52. ఆచమనీయము – జలమునందించుట.

53. కర్పూరవీటిక – కర్పూర తాంబూలము నందించుట ( కర్పూరతాంబూలం అంటే ఎలాఉంటుందో, అందులో ఏ ఏ సుగధద్రవ్యాలు ఉంటాయో ఈ క్రింద వివరించడమనది).

54. ఆనందోల్లాస విలాస హాసము – అమ్మవారు తాంబూలం సేవిస్తూ ఆమె సంతసము, అనుగ్రహము తో కూడిన చేసే మందహాసము.

55. మంగళార్తికం – దీపముల గుత్తి ని అమ్మవారి చుట్టూ తిప్పడం.

56. ఛత్రము – అమ్మవారికి గొడుగు పట్టుట.

57. చామరము – అమ్మవారికి చామరము వీచుట.

58. దర్పణమ్ – అమ్మవారికి దర్పణం చూపించుట.

59. తాళావృతం – అమ్మవారికి విసనకర్రతో విసురుట.

60. చందనం – గంధం పమర్పించుట.

61. పుష్పం – పుష్పాలను సమర్పించుట.

62. ధూపము – సువాసనభరితమైన ధూపమును వేయుట.

63. దీపము – దీప దర్శనము చేయించుట.

64. నైవేద్య, తాంబూల,నీరాజన నమస్కారములు – నవరసభరితమైన నైవేద్యమును సమర్పించుట, తరువాత తాంబూల నీరాజనాది సత్కారములతో నమస్కరించుట ఏకాంతము.